Özbekistan’da referandum: Cumhurbaşkanı iki dönem daha aday olabilecek, görev süresi 7 yıla çıkacak

Özbekistan’da seçmenler, anayasa değişikliği için düzenlenen referandumda oy kullanmak için bugün sandık başına gitti.

Cumhurbaşkanlığına ilişkin yeni kurallar, halkın oylamasına sunulan anayasa değişikliğinde dikkatleri üzerine çekti.

Yeni anayasada bir kişinin arka arkaya iki defa cumhurbaşkanı seçilebileceğine ilişkin madde değişmiyor, ancak süre beş yıldan yedi yıla uzatılıyor. Değişiklik aynı zamanda cumhurbaşkanının bazı görev ve yetkilerinin de parlamentoya devrini öngörüyor.

Anayasa taslağının kabul edilmesi halinde cumhurbaşkanı, milletvekilleri ve senato başkanları, vali, il ve ilçe meclis başkanları, başsavcı ve yüksek mahkeme başta olmak üzere üst düzey yetkililerin önceki görev sürelerinin dikkate alınmayacağı belirtiliyor.

Bu durumda mevcut Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in görev süresi sıfırlanacak. İki kez daha seçilecek olan Mirziyoyev’in yedi yıllık görev süresiyle 2040 yılına kadar ülkeyi yönetmesinin önünü açacağı kaydedildi.

65 yaşındaki Mirziyoyev, ülkeyi eski liderin izolasyon politikalarından ve polis devleti yaklaşımından uzaklaştırdığı için hem içeride hem de dışarıda liberal bir reformcu olarak övülüyor.

Mirziyoyev’in görev süresini uzatma hamlesinin, Ukrayna’yı işgali nedeniyle Rusya’ya karşı eski Sovyet ülkelerinde müttefik arayan Batı ile ilişkilerde hafif bir gerilim riski taşıdığının altı çizildi.

Değişim paketindeki diğer önemli konular neler?

155 maddeden oluşan ve referandumda halk tarafından oylanacak pakette, anayasaya 27 yeni madde eklenirken, 128 maddenin 91’inde değişiklik yapılacak.

Anayasa değişiklik paketiyle ölüm cezasını kaldırırken, kişisel hukuksal korumanın genişletilmesini sağlıyor. Bu bağlamda, örneğin, polis tarafından tutuklanan kişinin hakları ve hiç kimsenin hatasız hapsedilemeyeceği ilkesi gibi kurallar güçlendirilmektedir.

Değişiklik paketi, Özbekistan’ı artan refah yükümlülükleri olan bir “refah devleti” ilan ediyor ve tarım dışı arazi mülkiyetine izin veriyor.

Seçmenler ne düşünüyor?

Bazı Özbek yorumcular yeni anayasa taslağında daha demokratik ilkelerin daha güçlü ifade edilmesi çağrısında bulunurken, genel reform fikri ve özellikle cumhurbaşkanının yetkilerinin genişletilmesi ciddi bir muhalefetle karşılaşmadı.

Reuters haber ajansının röportaj yaptığı 62 yaşındaki Nazire, yeni anayasa taslağıyla hayatlarının düzeldiğini ve bunun mevcut cumhurbaşkanı döneminde de devam edeceğini düşünüyor. Soyadını vermek istemeyen seçmen, “Önemli değil, (cumhurbaşkanlığı) süresinin uzatılmasına onay verdi. Cumhurbaşkanı’na bizim için yaptıklarından dolayı teşekkür ediyorum” dedi.

65 yaşındaki Abdul Rashid Kadırov, “Görebildiğim kadarıyla, yeni değişiklikler haklarımızı ve (devlet) açıklığımızı güçlendirecek” dedi.

“Özbekistan anayasa yasasını kabul ediyor musunuz?” Taslağın kabulü için referandumda kullanılan oyların en az yarısının “evet” demesi gerekiyor. Ülkede yaklaşık 19,7 milyon seçmen var.