Finlandiya’nın Kuzey Atlantik Antlaşması’na (NATO) katılımına ilişkin protokol, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı’na sunuldu.
Finlandiya’nın Kuzey Atlantik Antlaşması’na katılımına ilişkin protokolün onaylanmasına ilişkin kanun tasarısı TBMM Başkanı Mustafa Şentop tarafından imzalanarak TBMM Dış İlişkiler Komisyonu’na havale edildi.
Protokolün genel mantığında, NATO’nun kuruluş metni olan Washington Antlaşması’nın 10. maddesi şöyledir: “Taraflar, bu anlaşmanın ilkelerini geliştirebilecek ve Kuzey’in güvenliğine katkıda bulunabilecek herhangi bir Avrupa devletini oybirliğiyle davet edebilirler. Atlantik Bölgesi, bu antlaşmaya katılmaya Davet “Taraf olan Devlet, katılma belgesini Amerika Birleşik Devletleri Hükümetine vermek suretiyle bu antlaşmaya taraf olabilir. Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti’nden alınan herhangi bir katılım belgesini tüm taraflara bildirecektir.” Hükmünün dahil edildiği belirtilmektedir.
Bu maddeye göre, “açık kapı politikası”nın NATO’nun izlediği temel yaklaşımlardan biri olduğu vurgulanan gerekçede, “Bu bağlamda ülkemizin 1952’de Yunanistan ile birlikte NATO’ya katılması ilk genişleme dalgasını oluşturmuştur. Federal Almanya Cumhuriyeti 1955, İspanya 1982, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan 1999, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovenya, Slovakya 2004, Arnavutluk ve Hırvatistan 2009, Karadağ 2017 ve Kuzey Makedonya 2020. beyannameler eklendi.
Bu şekilde NATO üye sayısının 30’a ulaştığı gerekçesinde, “Özellikle Soğuk Savaş sonrası dönemde NATO’nun genişlemesi, Avrupa-Atlantik’te zemin kazanarak özgür, demokratik ve bütünleşmiş bir Avrupa hedefidir. Washington Antlaşması’nda ifade edilen ve başta demokrasi olmak üzere evrensel değerlerin bölge olduğu ve bunun gerçekleştirilmesine yönelik önemli çaba hatlarından biri olduğu söylendi.
Türkiye’nin “açık kapı politikasını desteklediğini” belirten gerekçede şu değerlendirme yapıldı:
“Finlandiya ve İsveç, NATO’nun en yakın iki ortağı olarak tanımlanıyor. İki ülkenin İttifak ile geniş ve çok boyutlu bir işbirliği var. Aynı zamanda savunma ve güvenlik kabiliyet ve kabiliyetleri ile de ayrışıyorlar. Müttefik ülkelerin silahlı kuvvetleri ile birlikte çalışabilirlik Kabiliyetleri ile çeşitli NATO operasyonlarına ve misyonlarına geniş katkı sağlar Her ikisi de AB üyesi olan ve savunma konularında uzun vadeli tarafsızlık politikası izleyen Finlandiya ve İsveç ve güvenlik, 24 Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşla NATO’ya katıldı. Bu süreçte koordineli hareket eden bu iki ülke, ulusal karar alma süreçlerini tamamlayarak 18 Mayıs 2022’de resmen NATO üyeliğine başvurdu.
Süreci ilerletmek için Finlandiya ve İsveç, özellikle terörle mücadele ve savunma sanayi ihracatı üzerindeki yaptırımların ve kısıtlamaların kaldırılması olmak üzere meşru güvenlik kaygılarımızı gidermek için somut adımlar atmamızı istedi. Bu kapsamda 25 Mayıs 2022’de Ankara’da başlayan üç ülke heyetleri arasındaki görüşmeler, NATO Genel Sekreteri’nin girişimiyle Brüksel’de devam etti. 28-30 Haziran 2022’de Madrid Zirvesi’nden kısa bir süre önce NATO Genel Sekreteri’nin kolaylaştırıcılığında mutabık kalınan üçlü memorandum, üç ülkenin dışişleri bakanları tarafından 28 Haziran 2022’de Madrid’de imzalandı. Madrid’de düzenlenen NATO zirvesinde, terörle mücadele ve savunma sanayii ihracat kısıtlamalarının Üçlü Mutabakat Zaptı temelinde kaldırılması konusundaki beklentilerimizi karşılama taahhüdüyle, zirve bildirgesindeki Üçlü Mutabakat’a atıfta bulunarak muvafakat verdik. İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılma daveti üzerine, söz konusu ülkeler İttifak’a teslim oldular ve katılım müzakerelerini başlatmaya davet edildiler. Bu temelde, her iki ülkenin NATO’ya katılım protokolleri, müttefik ülkelerin NATO nezdindeki daimi temsilcileri tarafından 5 Temmuz 2022’de Brüksel’de imzalandı. Böylece “davetli” statüsü verilen Finlandiya ve İsveç artık tüm NATO toplantılarına katılabilir ve tasnife tabi olanlar da dahil olmak üzere ilgili belgelere erişebilir.
Açıklayıcı notta 28 müttefikin söz konusu katılım protokollerinin iç onay süreçlerini tamamladığı belirtilirken, Macaristan’da onay sürecine ilişkin Macaristan Ulusal Meclisi’ndeki müzakerelerin 1 Mart 2023 tarihinden itibaren başladığı hatırlatıldı.
İsveç ve Finlandiya’nın İttifak’a resmi ve yasal katılımı, tüm üye devletler ve davet edilen ülkeler katılım protokolünü kendi ulusal yasalarına göre onayladıktan sonra, davet edilen her ülke NATO’yu kuran Washington Antlaşması’nı imzalamaya davet edildiğinde ve bu ülkeler kendi onay süreçlerini tamamlayacağı duyurulurken, şu ifadelere yer verildi:
“Finlandiya, Katılım Protokolünün Onaylanmasına İlişkin Kanunu 1 Mart 2023 tarihinde Parlamentosunda kabul etti. Üçlü Mutabakat Zaptı ile bu belgedeki taahhütlerin Finlandiya ve İsveç tarafından somut olarak uygulanmasını izlemek ve ilerlemeyi gözden geçirmek için kalıcı bir Ortak Mekanizma oluşturuldu. İçişleri ve Adalet Bakanlıkları ile MİT Başkanlığı yetkililerinin de katılacağı Dışişleri, Milli Savunma, Daimi Ortak Mekanizma üyelerinin toplantılara katılacağı heyetimiz 26 Ağustos 2022 tarihinde Finlandiya’da olacaktır. 24-25 Kasım 2022’de İsveç’te ve son olarak 9 Mart 2023’te Brüksel’de. Şu anda, Üçlü Muhtırada kaydedilen taahhütler açısından ulaşılan seviye, Finlandiya ile ikili ilişkilerimiz, bu ülkenin mevcut ortaklık ilişkisidir. NATO ve birlikte çalışabilirliği, bkz. Finlandiya’nın NATO üyeliğinin Türkiye’ninki de dahil olmak üzere Avrupa’da olduğuna bakın.-Atlantik’in güvenliğine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. .
Yoruma kapalı.